Akomodacja oka – czym jest?

Zdarza Ci się mrużyć oczy, żeby obraz przed oczami był ostry? To może być znak, że Twój wzrok potrzebuje wsparcia. Akomodacja oka to proces, dzięki któremu widzisz wyraźnie z bliska i daleka. Niestety, wraz z wiekiem lub z różnych innych powodów ta zdolność może słabnąć. Sprawdzić, jakie problemy mogą się pojawić w procesie akomodacji i jak skutecznie zadbać o wzrok, aby cieszyć się doskonałym widzeniem przez długi czas.

Na czym polega akomodacja oka?

Akomodacja to zdolność, która pozwala oku dostosowywać jakość widzenia w różnych odległościach w bardzo krótkim czasie. Oznacza to, że gdy dana osoba patrzy na coś z bliska, soczewka automatycznie zmienia swój kształt, aby obraz był przejrzysty. Dzieje się to dzięki pracy mięśnia rzęskowego, który naprzemiennie kurczy się i rozluźnia. Co ciekawe, cały proces odbywa się automatycznie, co jest możliwe dzięki elastyczności soczewki. Właściwość ta sprawia, że oko przechodzi płynnie z widzenia dalekiego do bliskiego i odwrotnie.

Dlaczego akomodacja oka jest kluczowa dla ostrego widzenia?

Akomodacja sprawia, że mamy możliwość dokładnego dostrzegania tego, co znajduje się blisko nas, jak i tego, co pojawia się w oddali. Bez zdolności akomodacji oka nie byłoby możliwe m.in. komfortowe czytanie książek i czasopism, przeglądanie wiadomości na telefonie czy nawet praca przy komputerze.

U młodych osób oko szybko przystosowuje się do różnych obrazów, zapewniając ostrość widzenia. Problemy związane z akomodacją zaczynają się zazwyczaj po 40. roku życia. Z uwagi na mniejszą elastyczność soczewki, która się starzeje, obrazy przestają być tak ostre i wyraźne, jak kiedyś. To może utrudniać wykonywanie prostych, codziennych czynności. Bywa to frustrujące, zwłaszcza dla tych, którzy dotychczas byli całkowicie sprawni. Warto więc być czujnym. Każde niewielkie rozmycie lub nieuzasadnione zmęczenie oczu podczas patrzenia na bliskie obiekty może wskazywać na problemy z akomodacją.

Jakie są rodzaje zaburzeń związanych z akomodacją oka?

Zaburzenia akomodacji oka mogą przybierać różną postać. W znacznej większości przypadków problem dotyczy zaburzeń wynikających ze wspomnianej już utraty elastyczności soczewki i kłopotów w zakresie widzenia z bliska. Zdarza się jednak, że brak prawidłowego działania mechanizmu wynika nie z uszkodzeń czy poważniejszych zaburzeń, ale z osłabienia akomodacji. Dotyczy to sytuacji, kiedy pojawia się:

• trudność z szybkim dostosowaniem ostrości podczas przenoszenia wzroku z dalekich na bliskie obiekty i odwrotnie,
• obniżona ostrość widzenia z bliska, co wynika z faktu, że oko nie jest już w pełni sprawne,
• szybkie zmęczenie oczu, które pojawia się nawet po krótkim czasie pracy z bliska, np. przy czytaniu lub korzystaniu z telefonu,
• opóźniona reakcja oka, która sprawia, że obraz przez ułamek sekundy pozostaje zamazany.

Najpoważniejszą sytuacją jest natomiast całkowity brak reakcji tzw. paraliż akomodacji. Wówczas bezwzględnie niezbędna jest wizyta u specjalisty.

Przyczyny problemów z akomodacją oka

Problemy z akomodacją oka mogą wynikać z różnych przyczyn. Chociaż najczęściej dotyczą one utraty elastyczności soczewki w związku z jej starzeniem się, to jednak nie jest to jedyna zależność. Wśród czynników wpływających na zdolność nastawności oka wymienia się także różnego rodzaju uwarunkowania fizjologiczne czy środowiskowe.

Na problemy z akomodacją oka może wpływać:

• długotrwała praca z bliska np. z książkami lub drukami,
• zbyt bliskie ustawienie monitora komputera przy pracy,
• niewłaściwie korygowana wada wzroku lub brak korekcji,
• długotrwałe przebywanie w pomieszczeniach ze sztucznym oświetleniem,
• przemęczenie i stres,
• nadużywanie alkoholu i palenie papierosów,
• przebycie chorób głównie neurologicznych.

Zaburzenia akomodacji – kiedy zacząć się martwić?

Zaburzenia akomodacji to coraz częstszy problem. Co ciekawe, błędne jest myślenie, że ten dotyczy wyłącznie osób w podeszłym wieku. Obecnie od najmłodszych lat spędzamy mnóstwo czasu przed ekranami – tabletów, komputerów i oczywiście smartfonów. Nic dziwnego, że wiele dzieci już w wieku przedszkolnym i szkolnym narzeka na takie objawy jak: trudności z koncentracją, zmęczenie i pieczenie oczu, regularnie pojawiające się bóle głowy. Są to dokładnie te same problemy, które dotyczą dorosłych.

Jakie są pierwsze sygnały, które powinny Cię zaniepokoić u siebie lub bliskich i skłonić do konsultacji z lekarzem okulistą? Przede wszystkim:

• trudność w czytaniu drobnego druku,
• potrzeba odsuwania tekstu od siebie, aby był wyraźnie widoczny,
• pieczenie lub ból oczu,
• uczucie piasku pod powiekami po kilku godzinach pracy,
• rozmazany obraz przy szybkiej zmianie odległości patrzenia.

Zaburzenia akomodacji oka u małych dzieci – czy to możliwe?

Problemy z akomodacją oka kojarzą się najczęściej z osobami dorosłymi lub seniorami cierpiącymi na starczowzroczność. Nie oznacza to jednak, że nie mogą one pojawić się również u małych dzieci. Pierwsze lata życia są kluczowe m.in. dla rozwoju narządu wzroku. Niektóre z maluchów rodzą się z osłabionym mechanizmem akomodacji oczu. Część z nich nie ma prawidłowo zdiagnozowanej wady wzroku, co może wpływać na różnego rodzaju przeciążenia mięśnia rzęskowego. Nie bez znaczenia jest również fakt, że małe dzieci w wieku kilku lat nie powinny korzystać z telefonów czy oglądać telewizji, co często jest lekceważone przez rodziców.

Zaburzenia akomodacji oka u dzieci mogą pojawić się w wieku przedszkolnym lub szkolnym. Warto zachować w tym przypadku szczególną ostrożność, ponieważ niezdiagnozowane lub bagatelizowane problemy wpływają najczęściej na naukę dziecka czy jego koncentrację. U maluchów z podobnymi nieprawidłowościami można dostrzec m.in. brak chęci do nauki, problemy z uwagą lub nieuzasadnione niczym zmęczenie.

Na co powinni zwrócić uwagę rodzice i nauczyciele? Sygnałami ostrzegawczymi są:

• problemy z nauką czytania lub pisania większe niż u rówieśników,
• pochylanie się tuż nad zeszytem lub książką,
• częste mrużenie lub pocieranie oczu,
• uskarżanie się dziecka na nagminne zmęczenie,
• bóle głowy.

Zaburzenia akomodacji u dzieci obniżają komfort widzenia, ale też wpływają na rozwój malucha i jego wyniki szkolne. Bardzo ważna jest więc szybka reakcja ze strony opiekunów i wczesna diagnostyka. Kluczowa jest wizyta u specjalisty, który oceni czy konieczna będzie korekcja lub specjalne ćwiczenia poprawiające zdolności akomodacyjne oka.

Czy można poprawić akomodację oka poprzez ćwiczenia?

Akomodację oka można skutecznie ćwiczyć – jest to często praktykowane szczególnie u dzieci, ale nie tylko. Mięsień rzęskowy, który poprzez skurcze i rozluźnianie odpowiada za zmianę kształtu soczewki, może tracić swoją sprawność. Wpływają na to czynności środowiskowe, tryb życia czy dolegliwości zdrowotne. Nie oznacza to, że nie można poprawić jego pracy. Dzięki odpowiednim ćwiczeniom możliwe jest jego wzmocnienie. Ich regularne wykonywanie może poprawić ostrość widzenia, a także znacząco zmniejszyć zmęczenie oczu i problemy ze wzrokiem w przyszłości. Poniżej znajdziesz kilka przykładowych technik, które warto wprowadzić na co dzień.

Skupianie wzroku na jednym punkcie

To ćwiczenie jest jednym z najprostszych i najskuteczniejszych, jeżeli chodzi o trening wspomagający akomodację oka. Nie potrzebujesz do niego żadnych dodatkowych rekwizytów. Wystarczy, że będziesz postępować zgodnie ze wskazówkami.

• Usiądź wygodnie i zadbaj o to, aby nic Cię nie rozpraszało.
• Skieruj wzrok na swój palec ustawiony w odległości ok. 15 cm od nosa.
• Następnie spójrz na odległy punkt w pomieszczeniu np. ściana, lampa, krzesło.
• Spróbuj utrzymać ostrość na palcu lub na punkcie po 4–5 sekund.
• Przejście pomiędzy punktami powtórz kilkanaście razy.

Zamiast palca możesz wykorzystać również długopis lub marker ustawiony w wyżej opisanej pozycji i odpowiedniej odległości od swojego nosa.

Czytanie tekstu z różnych odległości

Codzienne czytanie to świetna okazja do gimnastyki wzroku. Takie ćwiczenie skierowane jest do dorosłych i dzieci w wieku szkolnym, które już potrafią czytać. Polega ono na zbliżaniu i oddalaniu tekstu – dzięki czemu można w łatwy sposób trenować mięsień rzęskowy, który odpowiada za akomodację.

• Zasłoń jedno oko dłonią lub opaską.
• W drugiej ręce trzymaj książkę i zacznij ją czytać.
• Podczas czytania powoli zbliżaj książkę do siebie, aż do momentu, kiedy litery zaczną się rozmazywać i nie będziesz w stanie ich odczytać.
• Powoli cofaj książkę, aż do wyprostowania ręki.
• Oderwij wzrok i popatrz na odległy punkt – np. drzewo za oknem lub obraz na ścianie i poczekaj ok. 5 sekund.

Cały proces powtarzaj ok. 10 razy tak, aby ćwiczenie trwało minimum 2-3 minuty.

Ćwiczenie płynności ruchów gałek ocznych – zataczaj ósemki

Chociaż to ćwiczenie nie jest bezpośrednio związane z dostrzeganiem przedmiotów z bliska, to ma ono znaczący wpływ na koordynację ruchów gałek ocznych i ich prawidłowe funkcjonowanie. Jest ono bardzo łatwe i polega na tym, aby bez poruszania głową, rysować oczami kształt cyfry 8 w poziomie – naprzemiennie w obie strony. Ósemki należy zataczać przez około 1 minutę. Następnie można zamknąć oczy, zrobić chwilę przerwy i spróbować jeszcze raz.

Zamykanie oczu i mruganie

To jedno z najłatwiejszych ćwiczeń, które może wykonywać każdy – bez względu na wiek. Wystarczy, że zamkniesz oczy na ok. 15 sekund, aby się rozluźnić. Następnie po ich otwarciu szybko mrugaj przez 45-60 sekund. Powtórz ćwiczenie 3-5 razy z rzędu. Poczujesz ulgę, a Twoje oczy będą zdecydowanie lepiej nawilżone.

Leczenie zaburzeń akomodacji oka

Zaburzenia akomodacji mogą obniżać komfort codziennego życia, który jest bardzo ważny dla każdego człowieka. Na szczęście współczesna medycyna oferuje wiele skutecznych sposobów ich leczenia. W przypadku osób cierpiących na prezbiopię najlepszym rozwiązaniem okazują się okulary progresywne lub multifokalne soczewki kontaktowe. Zarówno szkła, jak i soczewki mają specjalną budowę, dzięki której zyskuje się wyraźny obraz zarówno z bliska, jak i z daleka.

Coraz popularniejsza w ostatnich latach staje się także laserowa korekcja wzroku. Zabieg polega ma na celu modelowanie rogówki w taki sposób, aby wyeliminować problemy związane z nieprawidłową akomodacją. Po tego typu korekcji nie trzeba nosić okularów ani soczewek.

W poważniejszych przypadkach możliwy jest także zabieg chirurgiczny, który polega na usunięciu naturalnej soczewki oka i zastąpieniu jej przez sztuczną, wieloogniskową soczewką.

Problemy z akomodacją oka dotykają wielu osób, niezależnie od wieku. Na szczęście istnieją skuteczne ćwiczenia i metody leczenia, które pomagają poprawić sprawność oka i komfort widzenia. Ważne jest, aby zacząć działać tuż po tym, jak pojawią się pierwsze oznaki. Dzięki szybkiej reakcji można cieszyć się doskonałym wzrokiem przez długie lata.