Badanie widzenia przestrzennego – jak je przeprowadzić i co sprawdzić?

Widzenie przestrzenne bardzo często określane także jako widzenie stereoskopowe umożliwia postrzeganie głębi w życiu codziennym. Jest ono możliwe dzięki skoordynowanej pracy obu oczu. W przypadku zaburzenia widzenia obuocznego mogą pojawić się pewne trudności w ocenie odległości i postrzeganiu trójwymiarowego obrazu. Badania widzenia przestrzennego wykorzystuje się w diagnostyce okulistycznej, jak i w optometrii. Sprawdź, kiedy są one potrzebne, jak wyglądają i dowiedz się, w przypadku jakich zaburzeń można wprowadzić terapię widzenia.

Widzenie obuoczne – podstawa dla widzenia przestrzennego

Widzenie obuoczne to zdolność obu oczu do współpracy. Umożliwia ona postrzeganie trójwymiarowego obrazu. Proces ten opiera się na trzech bardzo ważnych etapach: jednoczesnej percepcji, fuzji, a także stereopsji.

Jednoczesna percepcja to nic innego jak możliwość odbierania obrazów przez oczy w tym samym czasie. Ze względu na niewielką odległość między gałkami ocznymi, obrazy te różnią się jedynie nieznacznie. Jest to bardzo ważne dla dalszego przetwarzania wzrokowego.

Fuzja to proces, w trakcie którego mózg jest w stanie pozyskane wcześniej obrazy z obojga oczu połączyć w całość. Fuzja jest możliwa wyłącznie dzięki precyzyjnej koordynacji mięśni ocznych. Żeby proces mógł mieć miejsce konieczne jest także prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.

Ostatni z procesów widzenia obuocznego to tzw. widzenie stereoskopowe. Korzyści związane z widzeniem przestrzennym są ogromne. To dzięki niemu człowiek może dostrzegać głębię i odległość między obiektami. Stereoskopowe widzenie jest tak naprawdę niezbędne w codziennych czynnościach. Widzenie trójwymiarowe przydaje się m.in. w trakcie takich zadań jak prowadzenie pojazdu czy chwytanie przedmiotów.

Czym dokładnie jest widzenie stereoskopowe?

Widzenie stereoskopowe to zdolność oczu do tworzenia trójwymiarowego obrazu. Jest to możliwe przez jednoczesną percepcję i fuzję dwóch nieco różnych obrazów, co wspomniano już wcześniej. Proces ten rozwija się od wczesnego dzieciństwa. Tak naprawdę pierwsze oznaki widzenia przestrzennego pojawiają się u niemowląt około 3-4 miesiąca życia. Warto jednak zauważyć, że pełny poziom widzenia stereoskopowego człowiek osiąga najczęściej dopiero w wieku przedszkolnym.

Zastanawiasz się, jakie znaczenie w życiu codziennym ma zdolność widzenia przestrzennego? Jego brak może powodować trudności w zakresie oceny obuocznego widzenia. Co więcej, dzięki umiejętności widzenia przestrzennego możliwe jest poruszanie się w różnych płaszczyznach. Pozwala ono na prawidłową ocenę odległości. Człowiek ma lepszą koordynację ruchową, dzięki czemu może unikać przeszkody znajdujące się na jego drodze.

Zaburzenia widzenia stereoskopowego – przyczyny i objawy

Widzenie stereoskopowe jest niezbędne do prawidłowej oceny odległości i postrzegania głębi w przestrzeni. Zaburzenia widzenia obuocznego, takie jak np. brak fuzji, wpływają na zdolność widzenia przestrzennego i mogą utrudniać życie codzienne.

Prawidłowe widzenie przestrzenne wymaga dostarczania przez oczy do mózgu odpowiednich wrażeń wzrokowych. Ważne jest także, aby mózg łączył je w jeden trójwymiarowy obraz. Brak tego procesu prowadzi do problemów z percepcją głębi. Żeby wykryć zaburzenia, niezbędne jest natomiast przeprowadzenie odpowiednich badań widzenia przestrzennego.

Co zaburza zdolność widzenia przestrzennego?

Przyczyny zaburzeń widzenia przestrzennego mogą być różnorodne. Najczęściej wiążą się one z nieprawidłowym rozwojem widzenia obuocznego, co prowadzi do problemów z fuzją. Jako czynniki wpływające na zaburzenia widzenia stereoskopowego wyróżnia się:

• różnice w wadach refrakcji (np. astygmatyzm, krótkowzroczność)
• zez
• problemy z jednym okiem, które tłumi wrażenia wzrokowe

Stopień trudności rozpoznawania głębi we wspomnianych przypadkach znacząco wzrasta. Utrudnia to prawidłową ocenę odległości. Dlatego bardzo ważne jest, aby wykryć brak widzenia obuocznego na wczesnym etapie i przeprowadzić odpowiednią terapię widzenia.

Jakie objawy wskazują na zaburzenia widzenia przestrzennego?

Zaburzenia widzenia przestrzennego mogą objawiać się w różnych aspektach życia codziennego zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych. Jednostki z tego typu problemami często mają trudności w ocenie obuocznego widzenia, co przekłada się na problemy z postrzeganiem głębi i odległości.

W sytuacjach codziennych mogą u osób dorosłych występować trudności z rozróżnianiem przedmiotów, które są blisko lub daleko. To zazwyczaj skutkuje problemami z koordynacją ruchową. Z kolei u dzieci w wieku przedszkolnym mogą występować problemy z koordynacją w związku z trudnościami w postrzeganiu głębi. Będą one zdecydowanie gorzej radziły sobie na lekcjach wychowania fizycznego, co może zniechęcać je do uczęszczania na zajęcia szkolne.

W trakcie testów widzenia przestrzennego takich jak test muchy (Streo Fly Test) czy test TNO zwykle pojawiają się trudności z dostrzeganiem figury testu. To wskazuje na zmniejszoną zdolność widzenia stereoskopowego.

Kiedy zgłosić się do specjalisty na badania widzenia przestrzennego?

Warto jak najszybciej skonsultować się ze specjalistą, jeśli pojawią się niepokojące objawy takie jak:

• szybkie męczenie oczu szczególnie w trakcie czytania lub długotrwałej pracy przy komputerze
• problemy z prawidłową oceną odległości
• trudności z chwytaniem przedmiotów, nalewaniem płynów czy poruszaniem się w nieznanym terenie
• trudności w jednoczesnej percepcji
• zaburzenia widzenia obuocznego

Żaden test widzenia przestrzennego nie jest skomplikowany i nie trzeba się go obawiać. To proste badanie może pomóc wykryć zaburzenia widzenia obuocznego i ocenić poziom widzenia stereoskopowego. Wczesna diagnoza umożliwia także wdrożenie terapii widzenia, co znacznie ułatwia codzienne funkcjonowanie.

Badanie widzenia przestrzennego

Badanie widzenia przestrzennego pozwala ocenić zdolność postrzegania głębi i odległości. Jest to istotne dla prawidłowego funkcjonowania w codziennym życiu. Specjalistyczne testy i badania pomagają zdiagnozować ewentualne zaburzenia i ocenić poziom widzenia stereoskopowego.

Test stereoskopowy

Test stereoskopowy sprawdza, czy widzenie stereoskopowe działa prawidłowo i czy mózg poprawnie łączy obrazy z obu oczu. Badanie wykonuje się w ciemnym pomieszczeniu z odległości 4–6 metrów. Składa się z kilku elementów. Cztery kreski pomagają ocenić widzenie przestrzenne. Z kolei kółko pośrodku jest bodźcem do fuzji i sprawdzenia jednoczesnej percepcji.

Jak można odczytać wyniki takiego testu? Jeżeli zdiagnozowane jest prawidłowe widzenie stereoskopowe, to dolna kreska wysunięta jest do przodu, górna za płaszczyzną testu, a oko widzi obraz tworzony w sposób przestrzenny.

Jeżeli tłumienie dotyczy bodźców wzrokowych – wówczas jedno oko nie uczestniczy w tworzeniu obrazu. Jest to brak widzenia obuocznego – brak efektu głębi. Za pomocą testu można również wykryć obecność forii – widzenie trzech kresek zamiast dwóch.

Stereo Fly Test

Stereo Fly Test jest testem badającym precyzję, jeżeli chodzi o widzenie stereoskopowe. Sprawdza także prawidłowe widzenie przestrzenne w bliży. Składa się z dwóch części. Jest to:

• Test muchy – duży obraz sprawdzający podstawowy poziom widzenia stereoskopowego
• Kwadraty i pierścienie, a także inne figury testu – elementy pozwalają ocenić dokładność, jeżeli chodzi o widzenie trójwymiarowe

Jak przebiega badanie widzenia przestrzennego? Jest ono wykonywane w odległości 40 cm. Do przeprowadzenia testu muchy wykorzystuje się okulary czerwono-zielone. Światłem spolaryzowanym zwiększa się natomiast precyzję badania.

Osoba, która ma prawidłowe widzenie stereoskopowe, zauważa w pierwszej kolejności trójwymiarowy obraz muchy. Jej skrzydła wydają się uniesione, nie znajdują się one na tabliczce testowej, ale nad nią. Następnie dostrzega także figury złożone (potrafi wskazać rozmieszczenie figur) oraz pierścienie wysuwające się przed kartką testu.

Test Langa

Test Langa to test stereoskopowy stosowany do badania widzenia przestrzennego u najmłodszych. Zalecany jest dla dzieci w wieku przedszkolnym, już od 2-3 roku życia. Na czym dokładnie polega test Langa? Do badania wykorzystuje specjalną tabliczkę testową z ciemnymi kropkami. Tworzą one trzy figury testu. Obrazy są ukryte w postaci równolegle ułożonych cylindrycznych prążków. To sprawia, że prawym okiem i lewym widzi się obraz tworzony z nieco innej perspektywy. Powierzchnia płytki znajduje się pod przezroczystą powłoką, dzięki czemu figury stają się widoczne tylko, jeżeli badany nie ma problemów z widzeniem przestrzennym.

Bardzo ważne jest rozmieszczenie figur w teście Langa:

• Test Langa I: kot (1200 sekund kątowych), gwiazda (600 sekund kątowych), auto (550 sekund kątowych)
• Test Langa II: księżyc, słoń i auto

Samo badanie polega natomiast na tym, że badane dziecko ogląda tabliczkę przez okulary czerwono zielone lub bez nich. Patrząc na powierzchnię kartki testu maluch powinien wskazać rozmieszczenie figur, które jeżeli widzi dobrze, powinny znajdować się na różnych płaszczyznach. Jedna składowa obrazu widziana jest prawym okiem, druga lewym.

Test pozwala ocenić zdolność widzenia przestrzennego, a jego wynik może wskazać na brak widzenia obuocznego lub tłumienie dotyczy bodźców wzrokowych w jednym oku. Z racji tego można wykryć wady i skierować dziecko na terapię widzenia już w wieku przedszkolnym.

Test TNO

Test TNO to test widzenia przestrzennego, który przeznaczony jest dla dzieci w wieku przedszkolnym. Pozwala ocenić widzenie obuoczne oraz określić poziom widzenia stereoskopowego. Jak wygląda sam test TNO? Składa się on z siedmiu tablic, a do jego prawidłowego przeprowadzenia pomocne są okulary czerwono-zielone (jedno szkło czerwone, drugie szkło zielone). Na powierzchni trzech pierwszych tablic znajdują się figury (składają się one z czerwonych kropek i zielonych kropek), które są widoczne zarówno w okularach, jak i bez nich. W dalszej części testu dodatkowe figury testu są widziane wyłącznie przez osoby z prawidłowym widzeniem przestrzennym (żeby było to możliwe korzysta się z okularów). Na powierzchni następnych tablic znajdują się cztery pola, gdzie w każdym polu umieszczona jest figura kółka z sektorowym ubytkiem. Ten skierowany może być rów górę, dół, prawo lub lewo. W dalszej części testu TNO wzrasta stopień trudności rozpoznawania figur. Na kolejnych tablicach wartości wahają się od 480 do 15 sekund kątowych.

Czy można wyeliminować zaburzenia widzenia stereoskopowego?

Zaburzenia widzenia obuocznego można w wielu przypadkach skutecznie korygować. Kluczowe jest jednak możliwie wczesne wykrycie problemu. Dlatego w razie obserwacji jakichkolwiek problemów tak ważne jest badanie widzenia przestrzennego, zwłaszcza w przypadku małych dzieci. Badania pozwalają wykryć nieprawidłowości i wdrożyć odpowiednią terapię widzenia.

Dopasowanie przez specjalistę ćwiczenia, a także w razie potrzeby odpowiednie soczewki czy inne leczenie to metody, które mogą poprawić widzenie stereoskopowe. Zadaniem opiekuna jest natomiast dopilnowanie regularnych kontroli wzroku dziecka.