Zwyrodnienie plamki żółtej - przyczyny i objawy AMD

Zwyrodnienie plamki żółtej, które określa się także jako AMD, to poważne schorzenie oczu. Przyczynia się ono do zdecydowanie gorszego wykonywania codziennych czynności ze względu na brak ostrości wzroku. W przypadku zaawansowanej postaci choroby może pojawić się także znaczna utrata widzenia. Dowiedz się, na czym polega ta choroba i jakie są jej objawy. Odkryj, jakie kroki można podjąć, aby zwyrodnienie plamki żółtej AMD nie doprowadziło do utraty codziennego komfortu lub całkowitej utraty zdolności widzenia.

Czym jest zwyrodnienie plamki żółtej?

Age-related Macular Degeneration (AMD), to inaczej zwyrodnienie plamki żółtej. Jest ono związane z wiekiem pacjenta, u którego wraz z wiekiem dochodzi do schorzenia siatkówki powodującego utratę widzenia centralnego. Prawdopodobieństwo wystąpienia choroby przypada na okres po ukończeniu 50 roku życia. Co ciekawe, schorzenie występuje częściej u kobiet niż mężczyzn.

Dodatkowo wpływ na pojawienia się jednej z postaci AMD mogą mieć również czynniki genetyczne, czyli dziedziczenie tej przypadłości. Choroba oczu, jaką jest AMD postępuje powoli i bezboleśnie. Zazwyczaj rozwija się w obu oczach. Brak odpowiedniej reakcji i zaawansowany wiek pacjenta, a także dodatkowe czynniki np. palenie tytoniu mogą jednak sprawić, że zwyrodnienie plamki żółtej może prowadzić do całkowitej utraty wzroku.

Czym jest plamka żółta i jak dochodzi do jej zwyrodnienia?

Plamka centralna siatkówki, czyli plamka żółta odpowiada za prawidłowe widzenie. Jej nazwa nawiązuje do żółtego koloru. Rozmiary z kolei są niewielkie, gdyż ma zaledwie 0,5 mm średnicy. W jej wnętrzu znajdują się komórki światłoczułe, nazywane czopkami oraz pręcikami. Komórki odpowiedzialne są za widzenie kontrastowe oraz rozpoznawanie kolorów. Plamka żółta ma natomiast wpływ na widzenie centralne. W praktyce oznacza to zdolność widzenia z bliska i dostrzegania szczegółów. Dotyczy to zarówno rozróżniania kolorów, rozpoznawania twarzy, jak i możliwości czytania.

W przypadku uszkodzenia plamki żółtej stopniowo dochodzi do znaczącego pogorszenie ostrości wzroku. Wraz z rozwojem choroby obumierają komórki odpowiedzialne za widzenie. Pojawia się niewyraźne widzenie centralne (obniżona ostrość wzroku), a w dłużej perspektywie może to prowadzić nawet do utraty widzenia centralnego i ślepoty.

Dwie postacie zwyrodnienia plamki związanego z pogorszeniem wzroku

Wyróżnia się dwie postaci AMD – suche i mokre. Najczęściej pacjentów dotyczy postać sucha. W tym przypadku istnieje spora szansa, aby spowolnić postęp choroby. Warto natomiast zauważyć, że chociaż druga z postaci występuje znacznie rzadziej, to jednak prowadzi do zdecydowanie szybszego pogorszenia wzroku.

Sucha postać zwyrodnienia plamki żółtej

Postać sucha AMD występuje w przypadku około 90% pacjentów. W przypadku tego wariantu, w okolicy plamki żółtej gromadzą się złogi cholesterolu, które nazywa się druzami. Ich zaleganie przy plamce żółtej powoduje uszkodzenie komórek nerwowych i prowadzi do zubożenia tkanek. Z czasem wpływa to na powolne zanikanie fotoreceptorów, czyli czopków siatkówki oka. Odpowiedzialne są one za prawidłowe funkcjonowanie siatkówki i przejrzysty obraz. Ich zanik powoduje natomiast utratę widzenia. W centrum pola widzenia pojawia się ciemna plama.

Warto przy tym zaznaczyć, że sucha postać AMD rozwijać się może w różnym tempie - od kilku miesięcy do nawet kilku lat. W tym czasie dochodzi do stopniowej degradacji plamki żółtej. Choroba oczu w trakcie rozwoju wpływa na widzenie nierealnych wielkości i kształtów, co znacznie utrudnia rozpoznawanie twarzy i codzienne funkcjonowanie.

Zwyrodnienie plamki żółtej – AMD w mokrej postaci

Zwyrodnienie plamki żółtej mokre nazywane jest również wysiękowym. Jest ono znacznie rzadziej spotykane, co oznacza, że ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej w tej postaci jest stosunkowo niewielkie. Szacuje się, że dotyczy zaledwie 10% wszystkich przypadków AMD. Jest ono jednak groźniejsze, ponieważ odznacza się szybszym postępowaniem i dużą dynamiką w zakresie pogarszania się wzroku.

W tym przypadku dochodzi do sytuacji powstania nieprawidłowych naczyń krwionośnych, które są przerośnięte. Nieprawidłowe naczynia krwionośne z czasem zaczynają stopniowo przeciekać i krwawić. Wzrost naczyń krwionośnych i ich uszkodzenie wpływa na pojawienie się obrzęków oraz zbliznowaceń w środku pola widzenia. W ostateczności dochodzi do bardzo poważnego uszkodzenia komórek plamki żółtej, co przekłada się na stopniową utratę wzroku. Powstawanie nieprawidłowych naczyń odpowiada więc w skrócie za uszkodzenie siatkówki, co ma zwykle ciężki przebieg.

Objawy zwyrodnienia plamki żółtej

Zależnie od tego, jaką postać ma zwyrodnienie plamki żółtej (suche lub mokre) objawy mogą znacząco się różnić. W przypadku zwyrodnienia suchego towarzyszące chorobie objawy są łagodne, przez co trudne do zauważenia przez pacjenta. AMD to choroba, która powoduje obniżenie jakości widzenia w bliży, któremu towarzyszy pogorszenie ostrości widzenia. Obserwuje się również zniekształcenia obrazu, co może utrudniać np. czytanie. Chory widzi mniej nasycone kolory, może mieć także obniżone wrażenie kontrastu.

Zwyrodnienie plamki żółtej związane jest przede wszystkim z wiekiem pacjenta, najczęściej obserwuje się je w okolicach 50 roku życia (chociaż przyczyny AMD są różne). Objawy AMD suchego powodują, że osoby coraz częściej wykorzystują mocniejsze oświetlenie. Korzystając z telefonów lub komputerów powiększają czcionkę. Pogorszenie widzenia dotyka również obszaru odpowiedzialnego za postrzeganie barw oraz kontrastu, które są powolnym postępem choroby.

W postaci choroby mokrej AMD objawy pojawiają się nagle, co powoduje stopniową utratę wzroku. Rozrost naczyń, który generuje krwawienie, wymaga natychmiastowej konsultacji z lekarzem okulistą. Wizyta polega na przeprowadzeniu badań okulistycznych, podczas których stosuje się krople znieczulające eliminujące dyskomfort.

Pacjenci z mokrym AMD skarżą się m.in. na:

pojawienie się jasnych lub ciemnych plam w centrum widzenia,
zniekształcone widzenie linii prostych,
problemy z widzeniem kształtów,
zacieranie się, falowanie oraz zniekształcanie linii prostych,
wrażenie falowania obrazu,
stopniową utratę ostrości widzenia,
znaczną utratę wzroku w krótkim czasie.

Przyczyny zwyrodnienia plamki żółtej

Jeżeli chodzi o zwyrodnienie plamki żółtej - przyczyny tej przypadłości mogą być różne. Zmiany wpływające na degradację wzroku nie zostały jeszcze w pełni wyjaśnione. Wśród pacjentów, u których zdiagnozowano AMD, schorzenie występuje częściej w przypadku kobiet niż mężczyzn.

Czynnikami, które zwiększają prawdopodobieństwo, że u danej osoby pojawi się zwyrodnienie plamki żółtej, są m.in.:

wiek pacjenta, problemy w obrębie plamki żółtej związane z wiekiem obserwowane są ok. 50 roku życia,
palenie tytoniu,
nadciśnienie tętnicze,
czynniki genetyczne,
nawracające i nieleczone zapalenie spojówek.

Zwyrodnieniu plamki żółtej sprzyja również pochodzenie, postęp choroby jest znacznie częściej obserwowany w przypadku rasy białej i osób, które mają jasny kolor tęczówki oka. Samo pogorszenie jakości widzenia może wiązać się z zanieczyszczeniem środowiska czy życiem w dużym stresie. Co więcej, wpływ na rozwój AMD ma niewłaściwa dieta, która bogata jest przede wszystkim w tłuszcze nasycone, a uboga w kwasy tłuszczowe omega-3 oraz antyoksydanty takie jak witamina C lub E. Ważnym aspektem jest także nadmierna ekspozycja wzroku na szkodliwe promieniowanie UV i światło niebieskie.

AMD – diagnostyka przy zwyrodnieniu plamki żółtej

Niezależnie od tego, jaka jest postać zwyrodnienia plamki żółtej, ważne jest natychmiastowe działanie. Przy wczesnym wykryciu AMD można wdrożyć odpowiednie metody leczenia i zatrzymać zmiany związane z plamką żółtą.

W przypadku zaobserwowania jakiejkolwiek zmiany widzenia, konieczna jest wizyta u lekarza okulisty. Pierwszym krokiem jest wówczas szczegółowy wywiad z pacjentem na temat zdrowia oczu i występujących problemów. Na jego podstawie specjalista ma możliwość uzyskania informacji czy pojawiające się objawy świadczą o AMD, czy też dotyczą innych chorób plamki żółtej.

Badaniem, które przeprowadza okulista, jest sprawdzenie widzenia zarówno w przypadku dali, jak i bliży. Ostrość wzroku pacjenta testowana jest poprzez wykonanie Testu Amslera. Badanie to polega na wpatrywaniu się w mały punkt na kwadracie, który jest podzielony na mniejsze kwadraty. W przypadku AMD narysowane linie będę falować. Lekarz specjalista wykonuje również badanie oka w lampie szczelinowej, sprawdzenie ciśnienia wewnątrzgałkowego i badanie dna oka. W przypadku zwyrodnienia plamki żółtej kluczowe są także badania obrazowe siatkówki. Wykonuje się wówczas koherentną tomografię (OCT) oraz angiografię fluresceinową (AF).

Jeżeli specjalista stwierdza zwyrodnienie plamki żółtej - wówczas wprowadza metody leczenia niemal natychmiast, aby pacjent nie musiał mierzyć się ze znaczną utratą wzroku. Pomimo tego warto podkreślić, że rozwój zwyrodnienia plamki żółtej u każdej osoby może przebiega w nieco odmienny sposób.

Na czym polega leczenie zwyrodnienia plamki żółtej?

Jeżeli chodzi o zwyrodnienie plamki żółtej – leczenie zależy w dużej mierze od formy zwyrodnienia plamki żółtej i zaawansowania schorzenia. Pacjenci powinni mieć świadomość, że najlepsze efekty można uzyskać poprzez szybkie rozpoznanie choroby oraz podjęcie odpowiednich działań. Suchego rodzaju AMD nie można całkowicie wyleczyć. Jednak dzięki odpowiednio wcześnie wdrożonemu leczeniu, możliwe jest zahamowanie dalszego rozwoju zwyrodnienia plamki żółtej. Prawidłowe odbieranie wrażeń wzrokowych można zachować m.in. poprzez zmianę dotychczasowej diety oraz dodatkową suplementację wskazaną przez lekarza.

Leczenie AMD o charakterze wysiękowym ma charakter indywidualny i ustalane jest przez lekarza specjalistę. W tym przypadku niezwykle ważne jest szybkie zdiagnozowanie AMD i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Rozwój choroby może doprowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia siatkówki. W przypadku trwałego uszkodzenia siatkówki zaistniałe zmiany będą nieodwracalne. Jednym ze sposobów leczenia wysiękowego AMD są zastrzyki podawane do ciała szklistego przy znieczuleniu miejscowym.

Sprawdź także inne nasze poradniki, m.in:

Jak dbać o oczy? >>

Zaćma - objawy i leczenie >>

Nagłe pogorszenie wzroku - o czym może świadczyć? >>