Czym jest i jak leczyć oczopląs?

Oczopląs jest schorzeniem, które występuje u mniej niż 1% całej populacji na Ziemi. Może on przyjmować postać oczopląsu wrodzonego, często jednak pojawia się jako oczopląs nabyty określany też nazwą oczopląs wywołany. Co to za zjawisko? Jest to mimowolny stały ruch oczu. Mimowolne ruchy gałek ocznych kierują się w różne strony. W wielu przypadkach dolegliwość ta może być leczona z wykorzystanie korekcyjnych szkieł. Nie jest to jednak jedyny sposób. Zdarza się, że szkła korekcyjne nie będą wystarczające, a jedynym rozwiązaniem sytuacji będzie przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego. Operacje mięśni gałkoruchowych zapewniają doskonałe efekty. Sprawdź, czym dokładnie jest ta przypadłość i jakie objawy ma oczopląs. Przyczyny także nie są bez znaczenia.

Czym jest oczopląs?

Oczopląs jest chorobą, która powoduje mimowolny ruch gałek ocznych we wszystkich kierunkach. Oczy mogą drgać na boki - jest to wówczas oczopląs poziomy - oraz w górę i dół, wtedy można określić ruchy na gałce ocznej jako oczopląs pionowy. W zależności od ruchu oczu, do jakiego dochodzi, rozróżnia się różne rodzaje oczopląsu. To zjawisko może wiązać się w obniżoną ostrością widzenia. Co więcej, u osób, których dotyka ta przypadłość, często występują również zawroty głowy lub wrażenie kołysania całego ciała. Poważniejsze przypadki zwykle powstają na podłożu neurologicznym, chociaż mogą wiązać się także z zaburzeniami metabolicznymi lub wskazywać na uszkodzenia śródmózgowia.

Ważną informacją dla pacjentów jest to, że przypadłość ta może być wrodzona lub nabyta, czasem o nieznanej przyczynie. Warto również nadmienić, że zmiany, jakie wywołuje, nie oznaczają trwałego efektu. Oczopląs może być bowiem leczony. W zależności od rodzaju oczopląsu możliwe jest zastosowanie szkieł korekcyjnych, które uspokoją drganie oczu. Nie jest to jednak jedyne rozwiązanie. Niektóre przypadki mogą być cięższe do opanowania wyłącznie z wykorzystaniem szkieł np. przy chorobach móżdżku. Wówczas lekarz specjalista może zalecić wykonanie zabiegu chirurgicznego.

Mówiąc o samym oczopląsie warto również nadmienić, że nie zawsze wygląda dokładnie tak samo. Elementami, które odróżniają od siebie poszczególne przypadki to szybkość, kierunek oraz natężenie drgania oczu.

Czy nieprawidłowy ruch gałek ocznych jest groźny?

Jednym z często pojawiających pytań dotyczących oczopląsu jest to, czy przypadłość ta jest groźna. Warto podkreślić, że niezależnie od rodzaju oczopląsu, brak jego zdiagnozowania oraz wdrożonego leczenia oczopląsu, może być groźny dla pacjenta. Nie należy się jednak obawiać się przesadnie, gdyż nie jest to przypadłość, która mogłaby w jakimkolwiek stopniu zagrażać życiu. Powściągliwość, jeżeli chodzi o leczenie oczopląsu może być jednak sprawić, że ten będzie dosyć uciążliwy.

Nie należy bagatelizować objawów choroby, a z każdy z nich warto konsultować z lekarzem specjalistą. Oczopląs może być bowiem oznaką pojawienia się różnych chorób neurologicznych, ale również laryngologicznych czy okulistycznych. Czasami więc niezbędna jest diagnostyka laryngologiczna i np. zbadanie zmian w uchu wewnętrznym, innym razem konsultacja okulistyczna i sprawdzenie, czy nie pojawia się zbieżne ustawienie oczu pacjenta. Podobnym badaniem może okazać się również rezonans magnetyczny.

Pierwsze objawy powinny być przede wszystkim skonsultowane na wywiadzie z lekarzem pierwszego kontaktu nazywanym też internistą. To również podczas tej wizyty specjalista zbiera potrzebne informacje dotyczące zdrowia, chorobach pacjenta, urazach, jak również o chorobach w jego najbliższej rodzinie. Podczas takiej konsultacji można ustalić, czy nie pojawiły się u pacjenta np. takie przypadłości, jak uszkodzenia błędnika. Okulista z kolei może zdiagnozować uszkodzenia skrzyżowania wzrokowego.

Jakie rodzaje oczopląsu można wyróżnić?

Wyróżnić można kilka różnych rodzajów oczopląsu. Typ oczopląsu można zdiagnozować poprzez uwzględnienie kilku kryteriów. Najważniejszymi są źródła problemu jak również kierunek drgania oczu. Ze względu na źródło problemu można wyróżnić:

• Oczopląs optokinetyczny - do którego zaliczyć można również oczopląs nastawczy pojawiający się przy patrzeniu na dany obiekt, który znajduje się na granicy pola widzenia obuocznego. Optokinetyczny oczopląs fizjologiczny gałek ocznych pojawia się najczęściej przy podróżowaniu środkami komunikacyjnymi wywołany przez wodzenie wzrokiem za przesuwającymi się obiektami. Jest on samoistny i ma charakter wrodzony. Często określa się go również jako oczopląs okoruchowy lub oczopląs skierowany. W tej grupie wymienić można również oczopląs ukryty, który charakteryzuje się zmienną amplitudą oraz częstotliwością drgań; wyróżnić można również oczopląs zawodowy.
• Oczopląs przedsionkowy - wywoływany poprzez asymetrię w dwóch jądrach przedsionkowych w pniu mózgu, ten rodzaj oczopląsu wywoływany może być termicznie lub poprzez bodziec kinetyczny.
• Oczopląs błędnikowy - wynika z uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego.
• Oczopląs móżdżkowy - pojawia się wskutek uszkodzenia móżdżku lub też rdzenia kręgowego.
• Oczopląs odśrodkowy - obserowany najczęściej przy stwardnieniu rozsianym, uszkodzeniu podstawy czaszki.
• Oczopląs mieszany, do którego zalicza się również oczopląs wrodzony.
• Oczopląs okresowo-naprzemienny - mogą do wywołać uszkodzenia pnia mózgu będące wynikiem różnego rodzaju chorób naczyniowych,
• Oczopląs konwergencyjno-retrakcyjny - ten może wystąpić w wyniku przyjmowania różnego rodzaju leków.

Oczopląs rozróżnić można również poprzez ruch. Wyróżnić można wówczas:

• oczopląs wahadłowy - w tym przypadku ruchy gałek ocznych mają charakter rytmiczny, gałki oczne mogą drgać poziomo lub pionowo,
• oczopląs skaczący - ruchy gałek ocznych w tym przypadku są nieregularne o różnej szybkości, kiedy pojawia się oczopląs skaczący ruch gałek ocznych w jedną stronę jest szybszy w porównaniu do drugiej.

Czy oczopląs wrodzony to częste zjawisko?

Oczopląs wrodzony jest przypadłością, którą można zaobserwować już po narodzinach dziecka, jeszcze we wczesnym stadium niemowlęcym. Warto przy tym zaznaczyć, że często występuje on jako dodatkowy objaw w wadach rozwojowych oka połączonych z jednoczesnym obniżeniu ostrości wzroku. Występowanie tego zjawiska nie należy do częstych przypadków, szacuje się bowiem, że oczopląs wrodzony dotyczy jednego na ponad 6500 narodzonych dzieci, co wykreśla go z grupy chorób często diagnozowanych.

Przyczyny oczopląsu

Specjaliści są zgodni co do tego, że nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie dotyczące tego, co powoduje oczopląs. W praktyce oznacza to, że przyczyną oczopląsu może być wiele różnych schorzeń. Niemniej jednak, za jedną z głównych jego przyczyn podaje się nieprawidłowości układu nerwowego. Wówczas można mówić o tak zwanym oczopląsie motorycznym, czyli takim, podczas którego dochodzi do zaburzenia kontroli nad gałkami ocznymi. Powoduje to również trudności w skupieniu wzroku na konkretnym obiekcie.

Przyczyn oczopląsu może być jednak znacznie więcej - może on np. wiązać się z toksycznością alkoholu. Oczopląs powinien być zawsze diagnozowany przez lekarza specjalistę. Często występujące przyczyny oczopląsu są między innymi:

• choroby mózgu,
• uszkodzenia pnia mózgu,
• choroby ośrodkowego układu nerwowego,
• szczelina nerwu wzrokowego,
• choroby oczu,
• niedoczynność mięśni gałki ocznej,
• bielactwo,
• wrodzona toksoplazmoza,
• wrodzony brak tęczówki,
• nadmierne spożywanie alkoholu,
• przyjmowanie niektórych leków,
• zażywanie narkotyków.

Wymienione przykłady oczopląsu dotyczą jego jawnego zaobserwowania, czyli bardzo łatwego w zdiagnozowaniu oraz podjęciu leczenia. W niektórych sytuacjach objawy mogą być wywołane przez uwarunkowania medyczne czy też spowodowane stosowaniem niektórych leków - wówczas mamy do czynienia z oczopląsem utajnionym.

Objawy, jakie daje oczopląs

Objawy oczopląsu zależą w dużej mierze od jego rodzaju, dzięki czemu np. poprzez kierunek drgań gałek ocznych możliwe jest proste jego rozpoznanie. Do najpopularniejszych objawów towarzyszących tej przypadłości zaliczyć można jednak:

• drżenie obrazu,
• zaburzenie równowagi,
• zaburzenia widzenia,
• gorszą ostrość wzroku, szczególnie w bliży,
• mimowolne ruchy gałek ocznych w określonych kierunkach,
• problem ze skupieniem wzroku na jednym punkcie.

Oczopląs - czy można mu zapobiec?

Nie istnieją sposoby, które pozwoliłyby na całkowite zapobiegnięcie oczopląsowi czy oczopląsowi wrodzonemu. Jednak pomimo tego, konieczne jest wykonywanie profilaktycznych badań, a w przypadku dzieci badań kontrolnych przewidzianych w konkretnych miesiącach i latach ich życia. Schorzeniu będącemu wynikiem przyjmowanych leków można byłoby zapobiec przy braku ich stosowania. To jednak nie zawsze jest możliwe ze względu na stan zdrowia pacjenta.

Jak wygląda rozpoznanie oczopląsu?

W celu postawienia właściwej diagnozy oraz rozpoznania oczopląsu konieczne jest zgłoszenie się do specjalisty. Pierwszym etapem zdiagnozowania oczopląsu jest przeprowadzenie badania okulistycznego. Specjalista może wówczas zaobserwować sytuację, w której dochodzi do niekontrolowanych ruchów gałek ocznych. Warto przy tym zaznaczyć, że badanie to nie zawsze umożliwia postawienie właściwej diagnozy, dlatego często zlecane są dalsze konsultacje, w tym również konieczność wykonania dodatkowych badań. Ma to na celu sprawdzenie, czy oczopląs ma inne podłoże niż okulistyczne. Dalsze badania mogą wykazać związek z innymi przypadłościami. Przyczyny można doszukiwać się m.in. w chorobach ośrodkowego układu nerwowego.

Jak leczyć oczopląs?

Leczenia oczopląsu może podjąć się wyłącznie specjalista, który ma w tym zakresie doświadczenie. Warto mieć jednak na uwadze, że proces ten zależy przede wszystkim od tego czy wywołany został poprzez wadę, choroby wrodzone czy też inne przyczyny. Jednym ze sposobów radzenia sobie z oczopląsem jest stosowanie metod zachowawczych. W praktyce oznacza to konieczność stosowania właściwie dopasowanych szkieł lub soczewek kontaktowych mających na celu przywrócenie prawidłowego widzenia. Wykorzystuje się również sposoby farmakologiczne.

W niektórych przypadkach konieczne jest jednak zastosowanie metod leczenia oczopląsu, które korygują go w sposób inwazyjny. Oznacza to zwykle konieczność wykonania zabiegu operacyjnego.

Jednym ze sposobów radzenia sobie z przypadłością jest także podanie toksyn botulinowych bezpośrednio do mięśni gałkoruchowych. Metoda ta wymaga jednak systematyczności i przyjmowania dopasowanej dawki przez kilka kolejnych miesięcy. Najbardziej inwazyjna metoda polega na przeprowadzeniu zabiegu operacyjnego mięśni gałkoruchowych.